Maslačak (Taraxacum officinale): Zaboravljeno blago prirode
Maslačak, poznat i kao “žuti doktor” naših livada, već stoljećima zauzima posebno mjesto u narodnoj medicini zahvaljujući svojim snažnim detoksikacionim, antiinflamatornim i diuretičkim svojstvima. Iako ga mnogi i dalje doživljavaju samo kao dosadni korov, ova biljka krije čitav niz zdravstvenih blagodati koje savremena nauka sve više potvrđuje.
Maslačak je bogat izvor vlakana, kao i vitamina A, C, K, E i B kompleksa, uz obilje minerala poput kalcijuma, gvožđa, magnezijuma, kalijuma i cinka. Ova nutritivna vrijednost čini ga pravim saveznikom u očuvanju zdravlja srca, jetre, želuca, pankreasa, ali i kože i imunog sistema. Posebno se cijeni zbog svoje sposobnosti da podstiče lučenje žuči, pročišćava krv i poboljšava varenje.
Ljekovita svojstva i upotreba u tradicionalnoj medicini
Maslačak se u tradicionalnim kulturama koristio kao prirodni tonik za jetru, blagi laksativ i sredstvo za eliminaciju viška tečnosti iz organizma. Koristile su se sve njegove komponente – cvijet, list i korijen, a najviše u obliku čajeva, tinktura, sirupa i svježih sokova.
Korijen maslačka, naročito u jesen kada je najbogatiji aktivnim supstancama, sadrži inulin – prirodno vlakno koje djeluje kao prebiotik, podstičući rast korisnih bakterija u crijevima. Istraživanje belgijskih naučnika objavljeno 2017. godine u časopisu Gut potvrdilo je pozitivne efekte inulina na zdravlje probavnog sistema.
Osim inulina, maslačak sadrži i:
Gorke materije koje stimulišu apetit i lučenje probavnih sokova
Flavonoide i fenole – snažne antioksidanse koji štite ćelije od oštećenja
Saponine i tanine – supstance sa antibakterijskim i protivupalnim efektom
Holin – važan za funkcionisanje jetre i metabolizam masti
Eterična ulja i enzimski aktivne tvari koje doprinose prirodnoj ravnoteži organizma
Upozorenje prije upotrebe
Iako je maslačak prirodna i korisna biljka, nije za svakoga. Osobe koje imaju problema sa žučnom kesom, bubrezima, kao i one koje uzimaju lijekove za razrjeđivanje krvi, trebaju se obavezno konsultovati s ljekarom prije nego što počnu konzumirati veće količine soka, čaja ili sirupa od maslačka.
Maslačak – biljka otporna i prilagodljiva
Maslačak uspijeva gotovo svugdje – na livadama, u vrtovima, pa čak i uz rubove puteva, zbog čega je važno brati ga daleko od zagađenja. Njegov vretenasti korijen može da seže i do 30 cm dubine, dok su mu listovi dugački od 5 do 25 cm, sa karakterističnim urezima po ivicama.
Recept za domaći sirup od maslačka (poznat i kao “med od maslačka”)
Ovaj sirup se koristi kao prirodni tonik za jetru, imunitet, disajne puteve, ali i kao zdrav dodatak čajevima i palačinkama.
Sastojci:
300–400 cvjetova maslačka (samo žuti dio, bez stabljike i zelenih dijelova)
2 l vode
2 limuna (narezana na kolutiće ili iscjeđena, po želji s korom ili bez)
1 kg šećera (može i manje, po ukusu; alternativno – med, ali tada ne kuhati!)
Priprema:
Berba: Maslačke berite po suhom i sunčanom vremenu, dalje od puteva i zagađenih područja. Najbolje ih je brati sredinom dana kada su cvjetovi potpuno otvoreni.
Čišćenje: Cvjetove pažljivo operite i odstranite insekte i nečistoće.
Maceracija: Stavite cvjetove u veću posudu, prelijte sa 2 litre vode, dodajte limun i ostavite poklopljeno da odstoji 24 sata na sobnoj temperaturi.
Cijeđenje: Sljedećeg dana tečnost procijedite kroz gazu ili gustu cjediljku.
Kuhanje: Dodajte šećer i kuhajte na laganoj vatri 60–90 minuta, uz povremeno miješanje, dok se tečnost ne zgusne u sirupastu smjesu. Ako koristite med, tečnost ne kuhajte – umiješajte med u procijeđenu hladnu tečnost i čuvajte u frižideru.
Pakovanje: Vruć sirup sipajte u prethodno sterilisane staklene flaše ili tegle. Zatvorite ih i ostavite da se potpuno ohlade. Čuvati na hladnom i tamnom mjestu.
Savjet više: Sirup možete koristiti i preventivno – 1 kašičica dnevno za jačanje imuniteta, ili kao prirodni lijek protiv kašlja i upala grla. Ukusan je i u kombinaciji sa čajem od kamilice ili mente.